06 Dec, 2023 22:04

Deng (Dengue) : Tout sa w dwe konnen

Maladi enfektyez

Deng lan se yon enfeksyon nenpòt moun ka genyen. Maladi sa plis tabli kò l nan peyi twopikal yo tankou Ayiti. Pifò nan moun ki gen maladi sa pa gen senptom, men gen lòt ki konn malad grav. Moun ki soufri maladi sa gen medikaman li pa gendwa pran.

Kisa ki koz maladi sa a ?

Deng se yon maladi yon viris ki soti nan gwoup flavivirus bay. Viris sa se yon moustik ki rele Aedes aegypti ki pi souvan pataje l. Moustik sa pike yon moun ki deja genyen maladi an epi li pran viris ki bay li an. Aprè kèk jou li pral kapab pataje maladi an ak moun ki poko genyen l. Otomatikman, li fin pike moun ki potko genyen l lan, li lage viris lan nan kò l, epi kèk jou aprè moun sa pral gen maladi an.

Kisa yon moun ka santi si l ta soufri deng ?

Menmsi pifò moun ki gen maladi sa pa gen siy ak senptom. Maladi deng lan ka prezante sou 2 fòm : yon fòm ki pa grav ak yon fòm grav. Siy ak senptom yo kapab pèmèt yon moun konnen ki fòm deng li genyen.

Moun ki gen fòm ki pa grav lan ka santi :

Gwo fyèv
Tèt fè mal
Doulè nan je
Kò fè mal
Lawouli
Vomisman
Glann
Bagay ki leve sou po

Moun ki gen fòm grav lan ka gen :

Gwo vant fè mal
Vomisman san rete
Jansiv ak nen k ap bay san
Sansasyon feblès
Souf anlè
San nan vomi ak nan poupou l

Pi souvan maladi sa pase nan 1 ak 2 semèn pou moun ki pa grav yo. Men moun ki gen fòm grav lan oblije ale lopital paske fòm sa kapab mennen ak lanmò l. Anplis moun ki vin genyen maladi an pou yon dezyèm fwa gen plis chans pou li gen fòm grav lan.

Eske maladi sa ekziste nan peyi Dayiti ?

Pandan denyè ane sa yo, kantite moun ki soufri maladi deng lan ogmante nan tout lemond : kantite moun ki soufri maladi sa sòti nan 505 430 nan lane 2002 pou l pase ak 5,2 milyon nan lane 2019 (OMS). Pa bò lakay gen kèk mwa depi ministè sante piblik anonse yon ogmantasyon ka maladi sa a nan tout peyi an. Jiskaprezan plis moun ki soufri maladi sa a ap viv nan depatman lwès, men gen lòt tou ki nan lòt depatman yo.

Kijan on moun dwe aji si toutfwa li ta gen maladi sa ?

Si on moun gen maladi sa, li enpòtan pou l :

Repoze l
Bwè anpil Dlo
Li kapab itilize parasetamòl (Paracétamol) pou soulaje doulè yo
Li dwe evite pran antienflamatwa ki pa stewoyidyen (Anti-inflammatoires non steroidiens) tankou Ibipwofèn (ibuprofène) ak aspirin (aspirine). Medikaman sa yo ka fè li gen fòm grav maladi an.
Veye tout senptom grav yo pou li kapab gentan ale lopital

Ki fason on moun kapab redui risk pou l gen Deng?

Marengwen ki bay maladi an plis fonksyone lajounen

On moun kapab redui risk pou l gen maladi sa si l pwoteje tèt li kont piki marengwen yo ak metòd sa yo :

Eseye mache ak rad ki kouvri pati moustik yo kapab plis mòde l
Dòmi anba moustikè
Itilize pwodui ki kapab touye oubyen pouse moustik yo nan espas l ap dòmi an
Retire tout veso ki kapab kenbe dlo sal nan anviwon li
Mete til nan fenèt kay la

Jiskounya gen yon sèl grenn vaksen (Dengvaxia) yo konn itilize nan yon seri peyi. Men se sèlman moun ki te gen maladi sa avan ki kapab pran l.

Bibliyografi

^{CHARLES, Dimitry. D’après le MSPP, 729 cas de dengue sont enregistrés en Haïti - Juno7 [en ligne]. 4 décembre 2023. [Consulté le 6 décembre 2023]. Disponible à l’adresse : https://www.juno7.ht/mspp-729-cas-de-dengue-sont-enregistres-en-haiti/}
^{Dengue et dengue sévère [en ligne]. [s. d.]. [Consulté le 6 décembre 2023]. Disponible à l’adresse : https://www.who.int/fr/news-room/fact-sheets/detail/dengue-and-severe-dengue}
^{Flavivirus Susceptibility in Aedes aegypti - ScienceDirect [en ligne]. [s. d.]. [Consulté le 6 décembre 2023]. Disponible à l’adresse : https://www.sciencedirect.com/science/article}
^{Qu’est-ce que la dengue et comment la soigne-t-on? [en ligne]. [s. d.]. [Consulté le 6 décembre 2023]. Disponible à l’adresse : https://www.who.int/fr/news-room/questions-and-answers/item/what-is-dengue-and-how-is-it-treated}