Sendwom pre manstriyèl

Sendwom pre manstriyèl la se yon ansanm siy ak sentom fizik oubyen sikolojik ki vini depi kèk jou oubyen kèk èdtan avan règ la vini epi ki disparèt kèk èdtan aprè règ la fin vini oubyen lè règ la fini.

Ekzistans siy ki anonse yon fi pral gen  "Règ" se yon fenomèn  ki nòmal oubyen nan yon lòt langaj li se yon fenomèn fizyolojik. Men pafwa siy sa yo konn telman entans , yo konn rive genyen move konsekans sou aktivite moun sa, fè l pa santi l byen. Lè sa nou pale de sendwom premanstriyèl.

Kisa "règ" lan ye ? Ki diferans ki genyen ant règ ak sik manstriyèl? Kisa Sendwom premanstriyèl lan ye ? Konbyen moun ki genyen l ? Ki siy ki ka moutre w ou genyen ? Kijan pou w evite l oubyen trete l?

Se tout kesyon sa yo nou pral reponn nan atik sila a.

Kisa ki "Sik manstriyèl" lan ?

Jan anpil moun konprann, RÈG la se lè san an ap soti nan vajen fi a. Li konn dire abityèlman ant 3 ak 5 jou, menmsi sa pa anpeche tou li varye lakay yon fi ak yon lòt paske gen plizyè faktè ki ka fèl dire plis oubyen mwens. Fenomèn sa parèt pou pwemye fwa lakay tifi yo nan laj 10 rive 16 lane, nan entèval laj gwo save yo rele "pibète a" (Puberté).

Tankou  lè yon machinn ap rive nan yon koub, li klaksonnen pou fè konnen l ap vini se menmjan an tou, gen kèk eleman ki sèvi siy pou montre tifi a nan wout pou gen premye règ li pou premye fwa tankou: tete tifi a vin pi devlope, tay li vin pi laj epi pwal kòmanse parèt anba zèsel li ak lòt pati nan kò l, pa egzanp nan ògán seksyèl li.

Syantifik yo prefere pale pito de  " sik manstriyèl" (cycle menstruel) si n ap defini li yon fason ki senp nou ka di se dat ak jou règ la vini epi nan ki jou ak nan ki dat li ap retounen, nan yon lòt atik n ap pale plis sou li.

Sa pou nou retni se " sik manstriyèl" (Cycle menstruel) la kòmanse premye jou règ la vini e li fini premye jou règ la retounen ankò epi l ap kontinye konsa jiskaske fi a pa nan koze règ ankò, lè sa yo di fi sa rive nan peryòd menopoz. Sik manstriyèl ( cycle menstruel) dire abityèlman 28 jou. Men gen fi li konn dire plis pase 28 jou, pafwa li konn menm rive atenn 35 jou. Gen plizyè faktè ki ka enfliyanse sik la fè l vinn swa pi long oubyen pi kout. (Egzanp faktè: derègleman òmonal).

Si règ la gen yon laj li kòmanse kay fi yo, li gen yon laj tou pou l kanpe. Peryòd sa li menm li rele "menopoz" noumenm nou di "fi a rete" , lè sa fi a pap ka fè pitit ankò. Fi a antre nan peryòd sa nan laj 45 ak 50 lane. E menmjan ak moman premye règ lan ta pral vini an, gen kèk siy ki montre fi sa pral antre nan peryòd menopoz lan tou, tankou : Chanjman imè (moun nan ka kontan epi apre sa pou yon ti krik li fache) vajen sèch, sansasyon chalè k ap moute nan figi, kou, pou pa di nan tout pati anwo nan kò a.

Sendwom pre manstriyèl, kisa l ye?

 Sendwom pre manstriyèl la se yon ansanm siy ak sentom fizik oubyen sikolojik ki vini depi kèk jou oubyen kèk èdtan avan règ la vini epi ki disparèt kèk èdtan aprè règ la fin vini oubyen lè règ la fini.

Etid yo moutre  20 ak 50% fanm ki nan laj pou gen règ genyen sa yo rele sendwom pre manstriyèl la epi anviwon 5% nan yo konn prezante yon fòm sevè. Fòm sevè sa rele dezòd disforik premanstriyèl (désordre dysphorique pré menstruel) menmsi estrès ak Siy avan menopoz konn fè sendwom lan parèt sevè san se pa dezòd disforik la moun lan genyen.

Siy ak sentom ki fòme sendwom pre manstriyèl la varye de yon mwa ak yon lòt e de yon moun ak yon lòt sa vle di: mwa sa siy yo ka lejè e lòt mwa yo pi sevè pase avan, kay moun sa yo ka sevè e kay lòt moun sa yo ka lejè.Sa depann de chanjman ki fèt nan mòd de vi moun lan, nan jan moun lan manje, san nou pa bliye gen kèk maladi jinekolojik ki konn aji e pèmet siy yo vin pi sevè.

Ki sa ki koz sendwom lan?

Koz sendwom pre mansyèl la gen anpil jan l ka ye li ka gen plizyè aspè. Tou dabò sendwom lan
vini pa yon chanjman ki koze nan kantite "estwojèn" ak "pwojesteròn" yo menm se òmòn ki la pou kontwole sik manstriyèl la. Gen fi ki pi sansib ak chanjman sa pase yon lòt e se fi ki pi sansib ak chanjman an ki touche pa sendwom lan. Gen de lòt òmòn tou ki patisipe nan jere sik mansyèl la ki konn koz li. Konn genyen tou yon rapò jenetik ki ka rann yon fi pi sansib ak sendwom lan pase yon lòt.

Kijan sendwom lan manifeste ?

N ap raple kay chak fi li manifeste yon jan. Laj, mòd de vi, fason manje ka fèl parèt diferan tou.

Pi souvan li manifeste konsa:

• balonnman 
• konstipasyon
• lawouli ak vomisman
• tèt fè mal
• fatig
• diminisyon apeti epi paka pran sant kèk manje 
• doulè nan tete epi yo ka vin pi gro epi sansib
• kranp oubyen anba vant fè mal
• sansasyon chalè kap moute nan pati anwo kò a épi vètij
• do fè mal
• paka dòmi
• manke enèji 
• gen fi ki konn pran yon ti pwa epi sa rive li diminye apre règ la.

Sikolojikman li aji pa sentom sa yo:

• ajitasyon
• anksyete
• depresyon
• paka konsantre
• twoub memwa
• souvan nève e an kòlè 
• chanjman imè

Eske sendwom lan trete?

Pa genyen vrèman yon tretman inik epi efikas pou tout fi yo e se yon ti kras ki fi ki konn jwenn
yon tretman inik pou soulaje ka yo.

Tout fwa, yo konn itilize kèk medikaman pou aji sou siy ou byen sentom ki paret la, tankou:
antidoulè nan ka doulè yo, antidepresè nan ka depresyon yo e yon terapi òmonal konn itil tou.
Nan ka dezòd disforik la gen lòt fason pi pouse ki konn itilize.

Kèk konsèy ki ka ede yon fi ki gen sendwom pre mansyèl la

1. Eseye repoze oubyen domi plis nan moman
2. Evite tout sa ki ka fè w estrese
3. Evite konsome tout sa ki gen anpil sik ak kafeyin
4. Evite kèk manje ak bwason tankou: gazez, manje ki konsève twòp elatriye...
5. Konsome plis manje ki gen pwoteyin, plis fwi, legim, manje ki gen anpil fib, manje ki rich ak kalsyòm epi vitamin D   
6. Fè egzèsis fizik regilyèman konn ede tou

Se vre, siy oubyen sentom sa yo konn koze anpil pwoblèm, men yo sèlman la pou anonse ke règ
la pral vini e pèmèt fi a pare pou lèl vini

Rood-jerry J. LAGUERRE